Tomasz Sawicki – Specjalistyczne Biuro Badań Pożarów Tomasz Sawicki

e-book – POŻARY SAMOCHODÓW. Wykaz marek, typów i modeli samochodów wyprodukowanych w latach 2002-2022, które stwarzają zagrożenie powstania pożaru – PDF

Spis treści

Wstęp
AUDI
BMW
CHEVROLET
CHRYSLER
CITROËN
DACIA
DODGE
FERRARI
FIAT
FORD
HONDA
HYUNDAI
JAGUAR
JEEP
KIA
LAND ROVER
LEXUS
MASERATI
MAZDA
MERCEDES
MINI
NISSAN
OPEL
PEUGOET
RENAULT
SEAT
SKODA
SUBARU
SUZUKI
TOYOTA
VOLKSWAGEN
VOLVO

Ze wstępu do książki:

W e-booku, na podstawie informacji zawartych w zgłoszeniach przedsiębiorców do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, opracowano i przedstawiono wykaz marek, typów i modeli samochodów wyprodukowanych w latach 2002-2022 wraz z opisem ich wad fabrycznych, które mogą powodować pożary. Wykaz sporządzony jest w formie tabelarycznej, opracowanej osobno dla danej marki samochodu, w porządku alfabetycznym. W wykazie znajduje się ponad trzydzieści marek pojazdów, w tym kilkaset typów i modeli wraz ze wskazaniem przyczyn mogących powodować ich pożary. Taki układ tabel umożliwia ekspertowi badającemu pojazd w związku z zaistniałym pożarem, na szybkie sprawdzenie, czy dany model i typ samochodu został objęty kampanią naprawczą producenta. W konsekwencji pozwala to na ukierunkowanie dalszego zakresu postępowania oraz badań eksperckich, zmierzających do ustalenia przyczyny powstania pożaru pojazdu.

Opracowanie kierowane jest do biegłych sądowych z zakresu pożarnictwa oraz innych osób, które z racji wykonywania pracy eksperckiej uczestniczą w procesie ustalania przyczyn pożarów pojazdów samochodowych.

Zamówienie należy składać na adres mailowy: biuro.sbbp@tlen.pl

Spis treści

I. ZJAWISKO SAMONAGRZEWANIA I SAMOZAPALENIA
1. Samonagrzewanie
2. Samozapalenie
Spis literatury

II. PRODUKTY ROŚLINNE

1. Proces samozapalenia

2. Siano
2.1. Zagrożenie samozapaleniem
2.2. Proces samonagrzewania
2.3. Czasookresy do samozapalenia
2.4. Badania doświadczalne
2.4.1. Przykłady badań
2.5. Dochodzenie popożarowe
2.6. Zabezpieczenie materiału do badań kryminalistycznych
2.7. Badania kryminalistyczne
2.7.1. Przykład badań kryminalistycznych
2.8. Przykłady pożarów połączonych z badaniem kryminalistycznym
2.9. Przykłady pożarów

3. Słoma
3.1. Zagrożenie samozapaleniem
3.2. Wnioski z badań doświadczalnych
3.3. Przykład pożaru połączony z badaniem kryminalistycznym
3.4. Przykłady pożarów

4. Susz z zielonek
4.1. Zagrożenie samozapaleniem
4.2. Proces samonagrzewania
4.3. Przykłady pożarów

5. Ziarna zbóż
5.1. Zagrożenie samozapaleniem
5.2. Proces samonagrzewania
5.3. Przykłady badań doświadczalnych
5.4. Dochodzenie popożarowe

6. Nasiona roślin oleistych
6.1. Zagrożenie samozapaleniem
6.1.1. Zagrożenie samozapaleniem w ładowniach statków
6.2. Proces samonagrzewania
6.3. Badanie doświadczalne
6.4. Przykłady pożarów

7. Wysłodki buraczane
7.1. Zagrożenie samozapaleniem
7.2. Przykład pożaru

8. Juta
8.1. Zagrożenie samozapaleniem
8.2. Przykłady pożarów

9. Len
9.1. Zagrożenie samozapaleniem
9.2. Przykłady pożarów

10. Koniczyna
10.1. Proces samonagrzewania

11. Lucerna
11.1. Przykład pożaru

12. Tytoń
12.1. Proces nagrzewania
13. Otręby zbożowe
14. Śruta poekstrakcyjna

Spis literatury

III. ODPADY DRZEWNE

1. Charakterystyka odpadów drzewnych

2. Biomasa drzewna
2.1. Zagrożenie samozapaleniem
2.2. Proces samonagrzewania

3. Zrębki drzewne
3.1. Zagrożenie samozapaleniem
3.2. Proces samonagrzewania
3.3. Dochodzenie popożarowe
3.4. Przykłady pożarów

4. Trociny i wióry
4.1. Zagrożenie samozapaleniem
4.2. Przykład badania doświadczalnego
4.3. Przykłady pożarów

Spis literatury

IV. WĘGLE KOPALNE I DRZEWNE

1. Charakterystyka węgla kopalnego
1.1. Zagrożenie samozapaleniem
1.2. Proces samozapalenia

2. Węgiel kamienny
2.1. Proces samozapalenia
2.2. Czynniki wpływające na samozapalenie
2.3. Czasookresy do samozapalenia
2.4. Badania doświadczalne
2.4.1. Przykłady badań doświadczalnych
2.5. Dochodzenie popożarowe
2.6. Badania kryminalistyczne
2.7. Przykład pożaru

3. Odpady powęglowe
3.1. Pożary odpadów powęglowych
3.2. Proces samozapalenia

4. Węgiel brunatny
4.1. Zagrożenie samozapaleniem
4.2. Badania doświadczalne
4.3. Przykład pożaru

5. Węgiel drzewny
5.1. Proces samozapalenia
5.2. Badanie podatności węgla na samonagrzewanie
5.3. Wnioski z badań doświadczalnych
5.4. Przykłady pożarów

6. Torf w hałdach
6.1. Zagrożenie samozapaleniem
6.2. Proces samonagrzewania
6.3. Warunki samozapalenia
6.4. Przebieg samozapalenia
6.5. Przykłady badań doświadczalnych
6.6. Przykład pożaru
Spis literatury

V. NAWOZY MINERALNE

1. Charakterystyka nawozów mineralnych
1.1. Zagrożenie samozapaleniem
1.2. Proces samozapalenia
1.3. Dochodzenie popożarowe
1.4. Zabezpieczenie materiału do badań kryminalistycznych
1.5. Badania kryminalistyczne
1.6. Przykłady pożarów
Spis literatury

VI. OLEJE I NATŁUSZCZONE TKANINY

1. Tłuszcze i oleje
1.1. Zagrożenie samozapaleniem
1.2. Przykład pożaru połączony z badaniem kryminalistycznym
1.3. Przykład pożaru
2. Pokosty
2.1. Zagrożenie samozapaleniem
2.2. Przykłady badań doświadczalnych
2.3. Przykłady pożarów połączonych z badaniami kryminalistycznymi
2.4. Przykład pożaru
3. Natłuszczone tkaniny
3.1. Zagrożenie samozapaleniem
3.2. Proces samozapalenia
3.3. Przykłady badań doświadczalnych
3.4. Dochodzenie popożarowe
3.5. Zabezpieczenie materiału dowodowego do badań kryminalistycznych
3.6. Badania kryminalistyczne
3.7. Przykłady pożarów połączonych z badaniami kryminalistycznymi
3.8. Przykłady pożarów
Spis literatury

VII. MĄCZKI

1. Mączka rybna
1.1. Zagrożenie samozapaleniem
1.2. Proces samozapalenia
1.3. Dochodzenie popożarowe
2. Mączka paszowo-witaminowa
2.1. Zagrożenie samozapaleniem
2.2. Przykłady pożarów
Spis literatury

VIII. SUBSTANCJE CHEMICZNE I MIESZANINY SAMOZAPALNE

1. Samozapalenie substancji chemicznych
1.1. Podział substancji chemicznych ze względu na zdolność do samozapalenia
1.2. Nadtlenki organiczne
2. Związki silnie reaktywne
3. Materiały piroforyczne
3.1. Fosfor i jego związki
4. Przykłady pożarów
5. Mieszaniny samozapalne
5.1. Podpalenia za pomocą mieszanin samozapalnych
5.2. Zabezpieczenie materiału dowodowego do badań kryminalistycznych
5.3. Przykład pożaru
Spis literatury

IX. METALE I ZWIĄZKI PIROFORYCZNE

1. Metale
1.1. Zagrożenie samozapaleniem
1.2. Sód i potas
1.3. Magnez
1.3.1. Samozapalenie magnezu
1.4. Metale piroforyczne
1.5. Dochodzenie popożarowe
1.6. Przykłady pożarów
2. Siarczki żelaza
2.1. Zagrożenie samozapaleniem
2.2. Proces samonagrzewania
Spis literatury

X. PYŁY

1. Charakterystyka pyłów
1.1. Proces samonagrzewania
1.2. Zagrożenie samozapaleniem
1.3. Badania doświadczalne
2. Pyły spożywcze
3. Pył węglowy
3.1. Zagrożenie samozapaleniem
3.2. Przykład pożaru połączony z badaniem kryminalistycznym
Spis literatury

ZAŁĄCZNIKI

Ze wstępu do książki:

Opracowanie jest pierwszym w Polsce wydawnictwem zwartym podejmującym tak szeroko problematykę przyczyn pożarów powstałych w wyniku samozapalenia.

Książka składa się z dziesięciu rozdziałów, w których w sposób syntetyczny przedstawiono omawianą problematykę. W załączniku, na końcu książki, przedstawiono wykaz materiałów stałych i cieczy charakteryzujących się skłonnościami do samonagrzewania i samozapalenia oraz wykaz materiałów, które nie powinny być razem składowane. Opracowanie zawiera ponadto 17 tabel i 21 rycin.

Publikacja nie jest pracą stricte naukową, lecz popularyzującą wiedzę z zakresu przyczyn powstawania pożarów w wyniku samozapalenia. Na podstawie dostępnej autorowi literatury, omówiono te zjawiska zachodzące w niektórych substancjach i materiałach, które świadczą o samonagrzewaniu i samozapaleniu.

Zawarte w książce treści mogą być pomocne podczas badań przyczyn i okoliczności powstawania pożarów.

Książka kierowana jest przede wszystkim do biegłych sądowych z dziedziny pożarnictwa (ochrony przeciwpożarowej), kandydatów na tych biegłych, strażaków pionu kontrolno-rozpoznawczego Państwowej Straży Pożarnej, a także innych osób zajmujących się zawodowo problematyką ustalania przyczyn pożarów.

Ze wstępu do książki:

W przedmiotowym opracowaniu omówione zostały wykroczenia związane z popełnianiem czynów zabronionych w przepisach przeciwpożarowych z art. 82 § 1, § 3-5 i § 6 Kodeksu wykroczeń oraz wykroczenia związane z zaniedbaniem obowiązków spoczywających na właścicielu budynku w zakresie ochrony przeciwpożarowej z art. 82 § 2 ww. Kodeksu.

Książkę opracowano na podstawie dostępnej literatury przedmiotu oraz dwudziestu wyroków sądowych wraz z uzasadnieniami – spraw rozpoznawanych przez wydziały karne sądów pierwszej i drugiej instancji. Okres wydania tych orzeczeńw obejmuje lata 2014 – 2021.

Publikacja nie jest pracą stricte naukową, lecz popularyzującą wiedzę dotyczącą problematyki wykroczeń z zakresu ochrony przeciwpożarowej.

Książka przeznaczona jest przede wszystkim dla funkcjonariuszy pożarnictwa Państwowej Straży Pożarnej, którzy zajmują się kontrolą przestrzegania przepisów przeciwpożarowych, wstępnym ustalaniem nieprawidłowości, które przyczyniły się do powstania pożaru, funkcjonariuszy Policji wykonujących czynności w sprawach o wykroczenia a także innych osób, których interesuje problematyka wykroczeń z zakresu ochrony przeciwpożarowej oraz działalność sądów w tej materii.

Spis treści:

Wstęp

I. WYKROCZENIA Z ZAKRESU OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ

1. Przemiany przepisów o wykroczenia z zakresu ochrony przeciwpożarowej.
2. Niewykonywanie obowiązków przeciwpożarowych z art. 82 k.w
3. Zbieg wykroczeń z zakresu ochrony przeciwpożarowej.

II. PRZESTĘPSTWA A WYKROCZENIA Z ZAKRESU OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ

1. Przestępstwa a wykroczenia w sprawach o pożary.
2. Obszar styku przestępstw i wykroczeń.
3. Kwalifikacja prawna czynu z art. 82 k.w. jako przestępstwa z art. 163 § 1 pkt 1, art. 164 k.k. oraz 228 k.k.

III. CHARAKTERYSTYKA CZYNÓW ZABRONIONYCH ZWIĄZANYCH Z ZAPEWNIENIEM BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO

1. Dokonywanie czynności, które mogą spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie się, utrudnienie prowadzenia działania ratowniczego lub ewakuacji – art. 82 § 1 k.w
2. Niedopełnienie obowiązków przez osobę obowiązaną na podstawie przepisów o ochronie przeciwpożarowej do zapewnienia warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu lub terenu – art. 82 § 2 k.w.
3. Zakaz na terenie lasów, na terenach śródleśnych, na obszarze łąk, torfowisk i wrzosowisk, jak również w odległości do 100 m od nich rozniecania ognia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu albo palenia tytoniu, z wyjątkiem miejsc na drogach utwardzonych i miejsc wyznaczonych do pobytu ludzi – art. 82 § 3 k.w.
4. Wypalanie trawy, palenie słomy lub pozostałości roślinnych na polach w odległości mniejszej niż 100 m od zabudowań, lasów oraz zboża na pniu i miejsc ustawienia stert lub stogów bądź w sposób powodujący zakłócenia w ruchu drogowym, a także bez zapewnienia stałego nadzoru miejsca wypalania – art. 82 § 4 k.w.
5. Nieostrożne obchodzenie się z ogniem w sposób inny niż określony w art. 82 § 1-5 k.w.
6. Pozostawienie małoletniego do lat 7 w okolicznościach, w których istnieje prawdopodobieństwo wzniecenia przez niego pożaru – art. 82 § 6 k.w.

IV. PRZYKŁADY WYKROCZEŃ Z ART. 82 § 1

1. Niedozwolone używanie otwartego ognia, palenie tytoniu i stosowaniu innych czynników mogących zainicjować zapłon materiałów palnych – art. 82 § 1 pkt 1 k.w.
1.1. Uruchomienie dystrybutora paliwowego a następnie polewanie benzyną żarzącego się papierosa.
1.2. Wielokrotne dokonywanie czynności, które mogą spowodować pożar oraz jego rozprzestrzenianie się przez używanie otwartego ognia.
2. Wykonywanie prac niebezpiecznych pod względem pożarowym bez ich wymaganego zabezpieczenia – art. 82 § 1 pkt.
2.1. Podgrzewanie miejsca gdzie znajdowała się zamarznięta rura za pomocą otwartego ognia.
2.2. Wjechanie wózkiem załadowczym do pomieszczenia stodoły bez prawidłowego zabezpieczenia układu wydechowego w wyniku czego doszło do zaprószenia ognia.
3. Używanie instalacji, urządzeń i narzędzi niepoddanych wymaganej kontroli lub niesprawnych technicznie albo użytkowaniu ich w sposób niezgodny z przeznaczeniem lub warunkami określonymi przez producenta, jeżeli może się to przyczynić do powstania pożaru, wybuchu lub rozprzestrzeniania ognia – art. 82 § 1 pkt 3.
3.1. Użytkowanie termowentylatora w sposób niezgodny z zaleceniami producenta.
3.2. Używanie instalację gazowej oraz użytkowanie przewodów kominowych nie poddanych wymaganej kontroli.
3.3. Użytkowanie instalacji elektrycznej, instalacji gazowej oraz przewodów dymowych i wentylacyjnych niepoddawanych okresowej kontroli.
4. Nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa przy używaniu lub przechowywaniu materiałów niebezpiecznych pożarowo, w tym gazu płynnego w butlach – art. 82 § 1 pkt 5.
4.1. Przechowywanie w piwnicy dużej ilości materiałów niebezpiecznych pożarowo w postaci benzyny w pojemnikach do tego celu nieprzeznaczonych.
5. Składowanie materiałów palnych pod ścianami obiektu bądź przy granicy działki, w sposób naruszający zasady bezpieczeństwa pożarowego – art. 82 § 1 pkt 9.
5.1. Składanie drewnianych ram okiennych, węgla, drewna, patyków, papy, itp., pod ścianami budynku mieszkalnego wielorodzinnego
5.2. Niebezpieczeństwo pożaru w wyniku używania materiałów pirotechnicznych, wybuchowych oraz broni palnej lub broni palnej sygnałowej było tylko hipotetyczne i mało prawdopodobne.
6. Uniemożliwianie lub ograniczanie dostępu do urządzeń przeciwpożarowych, gaśnic, urządzeń uruchamiających instalacje gaśnicze i sterujących takimi instalacjami oraz innymi instalacjami w pływającymi na stan bezpieczeństwa pożarowego obiektu, wyłączników i tablic rozdzielczych prądu elektrycznego, kurków głównej instalacji gazowej, a także wyjść ewakuacyjnych oraz okien dla ekip ratowniczych – art. 82 § 1 pkt 10 k.w.
6.1. Zablokowanie drzwi i bramy do hali przez zaparkowany pojazd.

V. PRZYKŁADY WYKROCZENIA Z ART. 82 § 2

1. Utrzymywanie urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w stanie pełnej sprawności technicznej i funkcjonalnej – art. 82 § 2 pkt 3 k.w.
1.1. Nie utrzymywanie w pełnej sprawności technicznej i funkcjonalnej hydrantów zewnętrznych na terenie gminy.
1.2. Nie utrzymywanie w pełnej sprawności technicznej i funkcjonalnej klapy oddymiającej.
2. Zapewnienie usuwania zanieczyszczeń z przewodów dymowych i spalinowych – art. 82 § 2 pkt 7 k.w.
2.1. Uniemożliwienie wejścia kominiarzowi do pomieszczenia, gdzie znajdują się drzwiczki spadowe w celu wybrania sadzy.

VI. PRZYKŁAD WYKROCZENIA Z ART. 82 § 4

1. Wypalanie trawy, słomy lub pozostałości roślinnej na polach w odległości mniejszej niż 100 m od zabudowań, lasów, zboża na pniu i miejsc ustawienia stert lub stogów bądź w sposób powodujący zakłócenia w ruchu drogowym, a także bez zapewnienia stałego nadzoru miejsca wypalania – art. 82 § 4.
1.1. Wypalanie trawy i pozostałości roślinnej w odległości mniejszej niż 100 metrów od zabudowań oraz lasu.

1.2. Wypalanie trawy i pozostałości roślinnej w odległości mniejszej niż 100 metrów od zabudowań oraz niesprawowanego stałego nadzoru nad miejscem wypalenia.

VII. PRZYKŁADY WYKROCZEŃ Z ART. 82 § 5

1. Nieostrożne obchodzenie się z ogniem w inny sposób – art. 82 § 5.
1.1. Używanie środków pirotechnicznych w postaci rac świetlnych, w miejscu gdzie znajdowały się inne osoby.

1.2. Nieostrożne obchodzenie się z ogniem poprzez rozpalenie ogniska, w miejscu sąsiadującym z rosnącymi drzewami iglastymi.

1.3. Nieostrożność obchodzenia się z ogniem poprzez wypalanie gałęzi i pozostałości roślinnych.

VIII. PRZYKŁAD ZBIEGU WYKROCZEŃ

1. Zbieg wykroczeń z art. 82 § 1 pkt 2 i 3 i art. 83 § 1 k.w.

1.1. Instalacja technologiczna oraz elektryczna wykorzystywana do produkcji i dystrybuowania cieczy palnych nie spełniała wymagań z zakresu ochrony przeciwpożarowej i mogła spowodować zapłon par substancji w obiekcie.

IX. PRZYKŁADY OBSZARÓW STYKU WYKROCZEŃ I PRZESTĘPSTW

1. Wykroczenie z art. 82 § 1 pkt 1 k.w. i przestępstwo z art. 164 k.k.
1.1. Użycie na terenie stacji paliw racy świetlnej w pobliżu dystrybutorów paliwa.
2. Wykroczenie z art. 82 § 3 k.w. i przestępstwo z art. 164 k.k.
3. Wykroczenie z art. 82 § 4 k.w. i przestępstwo z art. 163 § 1 pkt 1 lub z art. 164 k.k.
4. Wykroczenie z art. 82 § 5 k.w. i przestępstwo z art. 163 § 1 pkt 1 lub z art. 164 k.k.

Ze wstępu do książki:

W przedmiotowym opracowaniu zostały przedstawione wypowiedzi z 38 opinii biegłych z dziedziny pożarnictwa ustanowionych przy prezesach sądów okręgowych, w tym także biegłych ze Szkoły Głównej Służby Pożarniczej, którzy wydawali opinie na potrzeby 34 sprawach karnych o pożary (podpalenia, zaprószenia ognia, od urządzeń grzewczych, w instalacjach i urządzeniach elektrycznych i w procesach technologicznych) oraz w sprawach okołopożarowych (wybuchy przestrzenne i rozprzestrzeniania się tlenku węgla) oraz ich znaczenia dowodowego w praktyce sądowej.

Ponadto w książce znajdują się 22 wypowiedzi biegłych z innych dziedzin, np.: kominiarstwa, instalacji gazowych, budownictwa, badań chemicznych, medycyny sądowej i innych.

Zredagowane orzeczenia sądowe w rozdziale III i IV zostały ułożone (z nielicznymi wyjątkami) w następującym porządku: przedstawienie treści aktu oskarżenia (z pominięciem innych oskarżeń niż sprawy pożarowe i okołopożarowe), opis okoliczności zdarzenia, wypowiedź biegłego/biegłych, ocena złożonej opinii biegłego/biegłych przez sąd, ocena zgromadzonego materiału dowodowego przez sąd oraz treść wyroku sądu.

Okres wydania tych orzeczeń obejmuje lata 2014 – 2021.

Opinie ww. biegłych mogą być pomocne biegłym z dziedziny pożarnictwa (ochrony przeciwpożarowej) w wydawaniu opinii w podobnych sprawach karnych.

Spis treści:

Wstęp

I. BIEGŁY W POSTĘPOWANIU KARNYM
1. Postępowanie karne
2. Status biegłego
3. Przedmiot opinii biegłego z dziedziny pożarnictwa

II. CHARAKTERYSTYKA PRZESTĘPSTW ZWIĄZANYCH Z POŻAREM I JEGO NIEBEZPIECZEŃSTWEM

1. Narażenie człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – art. 160 § 1 k.k.
2. Sprowadzenie pożaru stwarzającego zagrożenie dla życia i zdrowia wielu ludzi oraz dla mienia w wielkich rozmiarach – art. 163 § 1 k.k.
3. Sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa pożaru określonego w art. 163 § 1 k.k. – art. 164 § 1 k.k.
4. Zniszczenie mienia przez podpalenie – art. 288 § 1 k.k.
5. Wykroczenia przeciwko zasadom bezpieczeństwa przeciwpożarowego z art. 82 § 1 k.w.

III. PRZYKŁADY PRAKTYCZNE SPRAW SĄDOWYCH O POŻARY

1. Podpalenia mienia
1.1. Biegły wskazał, że przyczyną pożaru było podpalanie materiałów łatwopalnych znajdujących się w obrębie schodów korytarza piwnicy
1.2. Biegły stwierdził, że płomień rozprzestrzenił się na ubrania leżące na palnikach kuchni, mogący wskazywać na celowe ich ułożenie ułatwiające zapalenie
1.3. Zdaniem biegłego przyczyną pożaru było podpalenie na co wskazywały trzy niezależne ogniska pożaru o pierwotnym charakterze
1.4. Według biegłego doszło do podpalenia przy pomocy zapalniczki paneli podłogowych i innych elementów drewnianych
1.5. Biegły stwierdził, że wypalenie komory silnika, jak i wypalenia wnętrza pojazdu wskazywały, że obie przestrzenie płonęły intensywnie i długo
1.6. Zdaniem biegłych do zapłonu cieczy musiało dojść albo poprzez bezpośrednie zainicjowanie procesu spalania przez podpalacza, albo zastosowanie przedmiotu umożliwiającego zwłokę czasową
1.7. Biegły uznał, że miały miejsce okoliczności stwarzające bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia wielu osób
1.8. Biegły nie potrafił przekonywująco uzasadnić obranego przez siebie stanowiska o istnieniu zagrożenia wywołanego ogniem
1.9. Z opinii biegłego z zakresu pożarnictwa wynikało, iż ogień został podłożony w czterech niezależnych punktach mieszkania

2. Podpalenia człowieka
2.1. Zdaniem biegłego do podpalenia doszło poprzez uderzenie poszkodowanego, który przewrócił się na palące się świece
2.2. Biegli wskazali, iż rozmieszczenie i charakter oparzeń wskazują, iż w momencie zapłonu pokrzywdzony znajdował się w pozycji stojącej lub zbliżonej do niej
2.3. Biegły stwierdził, że pokrzywdzona została polana benzyną ekstrakcyjną
2.4. Zdaniem biegłego nie jest możliwym upadek pojemnika i rozchlapanie benzyny w taki sposób, aby ogień na poszkodowanym obejmował dłonie, nogi oraz korpus i twarz
2.5. Biegły wskazał, że przyczyną zdarzenia było użycie punktowego inicjatora termicznego typu – płomień zapałki lub zapalniczki
2.6. Biegły wyraził pogląd, że pokrzywdzony został oblany, gdy znajdował się w pozycji stojącej, a podpalacz znajdował się vis a vis w odległości około 2 metrów

3. Zaprószenia ognia
3.1. Zdaniem biegłego przyczyną powstania pożaru budynku mieszkalnego było pozostawienie potrawy na uruchomionej kuchence gazowej
3.2. Biegły stwierdził, że zdarzenie zostało wywołane przez przeniesienie się otwartego ognia z wkładu do znicza, który w mieszkaniu został pozostawiony bez nadzoru
3.3. Biegły stwierdził, że przyczyną rozwoju ognia było porzucenie tlącego się niedopałka papierosa w obecności materii palnej
3.4. Biegli wskazali, że przyczyną pożaru było zapalenie pianki poliuretanowej na zbiorniku, w wyniku zaprószenia iskier powstałych wskutek cięcia metalu

4. Urządzenia grzewcze na paliwa stałe
4.1. W ocenie biegłego przyczyną pożaru w budynku mieszkalnym było nieprawidłowe eksploatowanie urządzenia grzewczego na paliwo stałe
4.2. Biegli wskazali jako przyczynę pożaru zapalenie się elementów palnych konstrukcji domu od rozgrzanej do wysokiej temperatury rury stalowej przewodu kominowego
4.3. Z opinii biegłego wynikało, iż przyczyną pożaru było zapalenie się sadzy wewnątrz przewodu dymowego komina
4.4. Zdaniem biegłego wystąpiło nieprawidłowe odprowadzanie produktów spalania z kotła przez przewód dymowy poza budynek
4.5. Z opinii biegłego wynikało, że butelka typu PET, nie jest opakowaniem zapewniającym właściwy transport i przechowanie cieczy łatwopalnej
4.6. Biegły stwierdził, że dopływ powietrza powodował, iż w krótkim czasie następowało przekroczenie temperatury zapłonu gazów i rozładowanie ich ciśnienia poprzez wybuch

5. Instalacje i urządzenia elektryczne

5.1. Biegły przyjął, że przyczyną pożaru było pozostawienie bez dozoru włączonych odbiorników energii elektrycznej
5.2. Z opinii biegłych wynikało, że pożar został zainicjowany w obszarze przejścia instalacji elektrycznej przez strop

6. Procesy technologiczne
6.1. Zdaniem biegłych pożar został zainicjowany w obszarze usytuowania zbiornika zasilającego palniki, do którego przelewano paliwo
6.2. Biegli stwierdzili, że pożar powstał w wyniku samozapalenia się odpadów zgromadzonych w pryzmie
6.3. W opinii biegłego używano instalacji, urządzeń i narzędzi niepoddanych wymaganej kontroli lub niesprawnych technicznie, co mogło się przyczynić do powstania pożaru

IV. PRZYKŁADY PRAKTYCZNE SPRAW SĄDOWYCH OKOŁOPOŻAROWYCH

1. Wybuchy przestrzenne
1.1. Zdaniem biegłego źródłem inicjacji pożaru były iskry w kominie, do których dotarł gaz poprzez drzwiczki wycierowe komina
1.2. Biegli ustalili, że wybuch gazu w mieszkaniu został spowodowany na skutek wycieku gazu z butli

2. Rozprzestrzeniania się tlenku węgla
2.1. Zdaniem biegłego do zdarzenia doszło na skutek braku otworów nawiewnych w stolarce okiennej
2.2. Biegły stwierdził, że nieszczelność przewodu kominowego znajdowała się w przestrzeni międzystropowej

Przedmiotowe opracowanie jest pierwszym w Polsce wydawnictwem zwartym podejmującym wybraną problematykę opiniowania spraw o pożary, w przypadku zasięgnięcia opinii biegłego sądowego w sprawach karnych i postępowaniach cywilnych. Wydawnictwo zawiera m.in. propozycje praktycznych rozwiązań w opiniowaniu przez biegłych spraw o pożary.

Książka składa się z jedenastu rozdziałów. W dziesięciu rozdziałach, w sposób syntetyczny przedstawiono omawianą problematykę, natomiast jedenasty rozdział stanowi wykaz, wybranej krajowej literatury dotyczącej statusu biegłego sądowego z dziedziny pożarnictwa (ochrony przeciwpożarowej). Ponadto, w załączniku 2 przedstawiono wykaz imienny wszystkich biegłych sądowych z dziedziny pożarnictwa (ochrony przeciwpożarowej) ustanowionych przy prezesach sądów okręgowych w naszym kraju.

Treść książki została dodatkowo wzbogacona kilkudziesięcioma przykładami zarówno afirmatywnymi jak i negatoryjnymi – przede wszystkim fragmentami aktualnych orzeczeń sądów w postępowaniach w sprawach o pożary – dzięki temu, niewątpliwie podwyższony został walor praktyczny opracowania.

Pogrubioną czcionką wyróżniono te fragmenty tekstu, które według autora zasługują na szczególną uwagę.

Książka nie jest pracą stricte naukową. Przedstawia jednak opis rzeczywistych faktów, które są punktem odniesienia do ich analizy i oceny oraz zawiera 115 przypisów, w tym – obok informacji o danym fragmencie utworu – stanowiących pomocniczy nurt rozważań.

Wydawnictwo kierowane jest przede wszystkim do biegłych oraz kandydatów na biegłych sądowych z dziedziny pożarnictwa (ochrony przeciwpożarowej), wszystkich specjalności.

Spis treści

Wstęp
I. REGULACJE PRAWNE DOTYCZĄCE BIEGŁYCH
II. STATUS BIEGŁEGO
Przykład
III. POWOŁANIE BIEGŁEGO
Przykład
IV. PRZEDMIOT I ZAKRES OPINII
Przykład 1
Przykład 2
Przykład 3
Przykład 4
Przykład 5
Przykład 6
Przykład 7
V. PROCEDURA OPRACOWANIA OPINII
Przykład
VI. KONSTRUKCJA OPINII
Przykład 1
Przykład 2
Przykład 3
Przykład 4
Przykład 5
Przykład 6
Przykład 7
VII. DODATKOWE CZYNNOŚCI BIEGŁEGO PODCZAS SPORZĄDZANIA OPINII
1. Oględziny
Przykład
2. Dokumentacja fotograficzna
3. Eksperyment rzeczoznawczy
Przykład 1
Przykład 2
VIII. WADY OPINII
1. Opinia niepełna
2. Opinia niejasna
Przykład
3. Opinia sprzeczna
Przykład 1
Przykład 2
4. Opinia uzupełniająca
Przykład
IX. KONTROWERSJE WOKÓŁ OCENY SPEŁNIENIA ZNAMION WIELKOŚCI MIENIA I WIELU OSÓB W OPINIACH BIEGŁYCH
Przykład 1
Przykład 2
Przykład 3
Przykład 4
Przykład 5
Przykład 6
X. PRZESŁUCHANIE BIEGŁEGO W SĄDZIE
XI. WYBRANA BIBLIOGRAFIA DOTYCZĄCA BIEGŁYCH Z DZIEDZINY POŻARNICTWA
Załączniki:
1. Wykaz praw i obowiązków biegłego
2. Wykaz imienny biegłych sądowych z dziedziny pożarnictwa (ochrony przeciwpożarowej)
3. Wybrane pytania (w oryginalnym brzmieniu) jakie były kierowane przez organa procesowe w praktyce biegłego z dziedziny pożarnictwa
4. Przykład postanowienia prokuratora o powołaniu biegłego
5. Algorytm postępowania przy ustaleniu wersji o przyczynie pożaru

SPIS TREŚCI

Wstęp
I. POŻAR W UJĘCIU POJĘCIOWYM
1. Przegląd literaturowych definicji pożaru
2. Przegląd leksykograficznych definicji pożaru
3. Pojęcie pożaru stosowane przez jednostki ochrony przeciwpożarowej
4. Pojęcie pożaru w rozumieniu kodeksu karnego
5. Inne, prawne definicje pożaru
Spis literatury

II. PRZESTĘPSTWO POŻARU
1. Sprowadzenie pożaru
1.1. Przykład – pożar w mieszkaniu
2. Sprowadzenie niebezpieczeństwa pożaru
2.1. Przykład – pożar w mieszkaniu
Spis literatury

III. SYSTEMATYKA PRZYCZYN POŻARÓW
1. Klasyfikacje przyczyn powstawania pożarów
1.1. Państwowa Straż Pożarna
1.2. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe”
1.3. Organa ścigania i wymiaru sprawiedliwości
1.4. Inne podmioty
Spis literatury

IV. PRZYCZYNY POWSTAWANIA POŻARÓW
1. Zjawiska fizyczne w instalacjach i urządzeniach elektrycznych
1.1. Instalacje i urządzenia elektryczne
1.2. Zagrożenie pożarowe wybranych instalacji i urządzeń elektrycznych
1.3. Przykład – pożar od grzałki nurkowej

2. Zjawiska występujące w urządzeniach mechanicznych
2.1. Iskry mechaniczne
2.1.1. Przykład – pożar od iskier mechanicznych
2.2. Tarcie elementów maszyn
2.2.1. Przykład – pożar w wyniku tarcia

3. Zjawiska występujące w nieelektrycznych instalacjach i urządzeniach ogrzewczych
3.1. Piece, trzony kuchenne i piecyki żelazne
3.1.1. Przykład – pożar od drzwiczek paleniska pieca
3.2. Kominki
3.2.1. Przykład – pożar od kanałów systemu DGP
3.3. Przewody kominowe
3.3.1. Przykład – pożar od komina
3.4. Sieć i urządzenia gazowe
3.4.1. Przykład – wybuch butli z gazem płynnym

4. Żarzące i palące się ciała
4.1. Prace spawalnicze
4.1.1. Przykład – wybuch i pożar podczas spawania
4.2. Niedopałki papierosów
4.2.1. Przykład – wybuch i pożar od niedopałka papierosa
4.3. Iskry różnego pochodzenia
4.3.1. Przykład – pożar od iskier z komina

5. Wyładowania atmosferyczne
5.1. Przykład – wybuch i pożar od uderzenia pioruna

6. Elektryczność statyczna
6.1. Przykład – pożar gazu płynnego od wyładowania elektrostatycznego

7. Reakcje chemiczne
7.1. Procesy technologiczne
7.1.1. Przykład – wybuch i pożar w procesie produkcji szarży trójetanoloaminy
7.2. Badania i eksperymenty badawcze
7.2.1. Przykład – pożar podczas analizy gazu LPG

8. Samozapalenia
8.1. Samozapalenie biologiczne
8.1.1. Przykład – pożar w wyniku samozapalenia siana
8.2. Samozapalenie chemiczne
8.2.1. Przykład – pożar w wyniku samozapalenia natłuszczonej tkaniny
8.3. Samozapalenie fizyczne
8.3.1. Przykład – pożar i wybuch w wyniku samozapalenia zaoliwionego złomu

9. Podpalenia
9.1. Metody i motywy podpaleń
9.2. Sposoby podpaleń
9.2.1. Przykład – podpalenie za pomocą elektrycznego urządzenia zwłoczno-zapalającego
9.3. Wykrywanie akcelerantów pożaru
9.3.1. Przykład – ustalenie rodzaju akceleranta pożaru metodą chromatografii gazowej

10. Różne wersje przyczyny pożaru
10.1. Przykład – dwie niewykluczające się przyczyny pożaru
Spis literatury

V. CZYNNOŚCI NA MIEJSCU POŻARU
1. Czynności operacyjno-rozpoznawcze

2. Oględziny miejsca pożaru
2.1. Prawne uwarunkowania czynności oględzin
2.2. Udział biegłego w oględzinach
2.3. Charakterystyka ogniska pożaru

3. Dokumentacja oględzin
3.1. Protokół oględzin
3.2. Szkic miejsca pożaru
3.3. Dokumentacja fotograficzna
3.4. Urządzenia utrwalające obraz i dźwięk
3.5. Dodatkowa dokumentacja

4. Ujawnianie śladów popożarowych oraz zabezpieczanie materiału do badań
4.1. Ślady na miejscu pożaru
4.1.1. Przyspieszacze pożaru
4.1.2. Instalacje i urządzenia elektryczne
4.1.3. Urządzenia grzejne
4.1.4. Urządzenia mechaniczne
4.1.5. Urządzenia technologiczne
4.1.6. Wyładowanie atmosferyczne
4.1.7. Samozapalanie siana
4.1.8. Przewody kominowe
4.2. Zabezpieczenie materiału do badań
4.2.1. Przyspieszacze pożaru
4.2.2. Urządzenia i instalacje elektryczne
4.2.3. Urządzenia grzejne
4.2.4. Urządzenia mechaniczne
4.2.5. Samozapalenia
4.2.6. Spalone dokumenty
4.2.7. Niekompletny materiał dowodowy
4.2.7.1. Przykład – niekompletne zabezpieczenie materiału dowodowego do badań
4.3. Zestaw do wykrywania i zabezpieczania materiału
Spis literatury

VI. CZYNNOŚCI PO WSZCZĘCIU POSTĘPOWANIA
1. Osobowe materiały dowodowe
1.1. Zeznania świadków
1.1.1. Przykład – pytania kierowane do świadków, którzy pierwsi zauważyli pożar
1.1.2. Przykład – pytania kierowane do świadków pożaru
1.1.3. Przykład – pytania kierowane do świadków pożaru w budynku mieszkalnym
1.1.4. Przykład – pytania kierowane do świadków pożaru, w budynku remontowanym, na terenie budowy lub budynku oddanym do użytku
1.1.5. Przykład – pytania kierowane do świadków pożaru powstałego w wyniku zwarcia w instalacji elektrycznej pojazdu
1.2. Zeznania pokrzywdzonego
1.2.1. Przykład – pytania kierowane do pokrzywdzonego
1.3. Zeznania uczestników działań ratowniczych
1.3.1. Przykład – pytania kierowane do strażaków uczestniczących w działaniach ratowniczych
1.3.2. Przykład – pytania kierowane do strażaka kierującego działaniem ratowniczym
1.4. Zeznania podejrzanego
1.4.1. Przykład – pytania kierowane do podejrzanego

2. Dokumentacja pomocnicza
2.1. Dokumentacja popożarowa
2.2. Czynności kontrolno-rozpoznawcze Państwowej Straży Pożarnej

3. Monitoringi wizyjne, fotografie i filmy okolicznościowe oraz wykonywane przez strażaków
3.1. Przykład – skazanie podpalacza na podstawie monitoringu

4. Ekspertyzy w sprawach o pożary
4.1. Metodyka badań w sprawach o pożary
4.1.1. Wybrane metody badań
4.1.1.1. Metoda klasycznej analizy chemicznej
4.1.1.2. Metoda chromatografii gazowej
4.1.1.3. Metoda wysokosprawnej chromatografii cieczowej
4.1.1.4. Metoda spektrofotometrii
4.1.1.5. Metoda spektrometrii masowej
4.1.1.6. Metoda spektrografii emisyjnej
4.1.1.7. Metoda fluorescencyjna analizy rentgenowskiej
4.1.1.8. Metoda metalograficzna
4.1.1.9. Metoda defektoskopowa
4.1.1.10. Metoda mikrobiologiczna
4.1.1.11. Metoda eksperymentalna

5. Organizacja ekspertyz

6. Rodzaje ekspertyz
6.1. Wybrane ekspertyzy kryminalistyczne
6.1.1. Badania mechanoskopijne
6.1.1.1. Przykład – ustalenie sprawcy podpalenia na podstawie badania świecy
6.1.2. Badania fizyczne
6.1.2.1. Przykład – ustalenie przyczyny zapalenia słomy w pneumatycznym transporterze
6.1.3. Badania chemiczne
6.1.3.1. Przykład – wykluczenie podpalenia dywanu za pomocą płynu łatwopalnego
6.1.4. Badania daktyloskopijne
6.1.4.1. Przykład – ustalenie sprawcy podpalenia na podstawie śladu linii papilarnej
6.1.5. Badania eksperymentalne
6.1.5.1. Przykład – ustalenie pożaru od ogrzewacza wnętrzowego
6.1.6. Inne rodzaje badań
6.1.6.1. Przykład – ustalenie sprawcy podpalenia na podstawie badania traseologicznego
6.2. Ekspertyzy niekryminalistyczne
6.2.1. Przykład – badanie przebiegu pożaru w mieszkaniu metodą symulacji komputerowej
6.3. Ekspertyzy kompleksowe
6.3.1. Przykład – ustalenie sposobu podpalenia lasu

7. Eksperyment procesowy
7.1. Przykład – ustalenie sposobu podpalenia wagonów osobowych
7.2. Dokumentacja eksperymentu

8. Wizja lokalna
8.1. Przykład – podpalenie budynków gospodarczych
8.2. Dokumentacja wizji lokalnej
Spis literatury

Ze wstępu do książki:

Treść książki oparto na dostępnej literaturze, przykładach z życia oraz wieloletnim doświadczeniu autora przy ustalaniu przyczyn pożarów i współpracy z organami ścigania. Praca skierowana jest przede wszystkim do biegłych i kandydatów na biegłych sądowych z dziedziny pożarnictwa (ochrony przeciwpożarowej), funkcjonariuszy Policji i Państwowej Straży Pożarnej a także innych osób zajmujących się problematyką ustalania przyczyn pożarów. Może być też przydatna osobom prowadzącym szkolenia z zakresu ochrony przeciwpożarowej.

Opracowanie składa się z sześciu rozdziałów (spis treści poniżej). Zawiera zbiór 50. fotografii wykonanych w związku z postępowaniami w sprawach o pożary, ilustrujące wybrane treści książki. Dodatkowo opracowanie zostało wzbogacona 43. przykładami, dzięki temu podwyższony został walor praktyczny opracowania.

Publikacja nie jest pracą stricte naukową, lecz popularyzującą wiedzę z zakresu dochodzenia popożarowego.

Zamówienie należy składać na adres mailowy: biuro.sbbp@tlen.pl

W ustalaniu przyczyny pożaru najważniejszym zadaniem jest wykrycie ogniska pożaru, czyli miejsca, w którym zaczął się proces spalania. Aby tego dokonać, należy ujawnić i zbadać ślady zniszczeń termicznych oraz kierunek rozprzestrzeniania się ognia. Umiejscowienie, kształt i barwa śladów popożarowych nie dla wszystkich jest zrozumiała i dlatego do ich odnalezienia, odczytania i identyfikacji wymagany jest udziału w oględzinach miejsca pożaru biegłego sądowego z dziedziny pożarnictwa.

Poniżej prezentuję dwa zdjęcia: pierwsze to przykład typowego zdjęcia dowodowego, które zazwyczaj wykonywane jest przez technika kryminalistyki Policji podczas oględzin miejsca pożaru. Drugie to identyczne zdjęcie ze wskazówkami biegłego sądowego z dziedziny pożarnictwa, który analizując je oznaczył ślady dowodowe (popożarowe), wskazujące na miejsce ogniska pożaru.

Proponuje skupić się na pierwszym zdjęciu i spróbować samemu znaleźć te ślady dowodowe a następnie porównać z drugim zdjęciem.

Dla doświadczonego biegłego na tym zdjęciu znajduje się duża ilość informacji, które są przydatne do ustalenia miejsca powstania pożaru.

Zdj.1.

Pomimo akcji gaśniczej i użycia środka gaśniczego, na pogorzelisku możliwe jest ujawnienie i zidentyfikowanie charakterystycznych śladów popożarowych.

Opis każdego z ponumerowanych elementów śladów znajduje się poniżej:

Zdj.2.

1. Częściowo nadpalona opona koła roweru.

2. Spalone siedzisko i oparcie krzesła obrotowego, którego resztki znajdują się na posadzce.

3. Zdeformowana od wysokiej temperatury butelka z tworzywa sztucznego pochylona w kierunku ogniska pożaru.

4. Spalona część pojemnika plastikowego.

5. Okopcenie ściany w kształcie zbliżonym do litery „V” (tzw. ślad stożka pożaru) rozszerzający się ku górze.

6. Silne nadpalona lewa część siedziska i oparcia krzesła.

7. Silnie nadpalony element dekoracyjny półki ściennej.

8. Zwęglony element półki ściennej.

Na podstawie analizy zidentyfikowanych śladów popożarowych biegły ustalił miejsce ogniska pożaru, które znajdowało się na siedzisku krzesła obrotowego (foto.3).

Opracował: Tomasz Sawicki

Foto Tomasz Sawicki

W praktyce pożarniczej i kryminalistycznej znane są przypadki spowodowania pożarów przez zwierzęta, o to kilka przykładów:

W japońskiej miejscowości Shizucka półtorametrowej długości wąż owinął się dookoła przewodu elektrycznego, powodując spięcie i pożar. Zwęglone resztki gada znaleziono po ugaszeniu pożaru.

W Puddledock w Wielkiej Brytanii spalił się zabytkowy dom, z dachem krytym słomą. Po dokładnym zbadaniu zgliszcz okazało się, że pożar spowodował szczur, który wdrapał się na dach budynku i tam zdechł po spożyciu trucizny zawierającej związki fosforu. Kiedy szczur zaczął się rozkładać, rozpadły się też związki fosforu i powstał wolny fosfor, który jest substancją bardzo łatwopalną. Wskutek zetknięcia z tlenem nastąpiło samozapalenie, od którego zajęła się słoma na dachu a następnie cały dom.

Równie niebezpieczne mogą okazać się gryzonie. Na przykład w sypialni mieszkania powstał pożar. Podczas czynności dochodzeniowo-śledczych ustalono, że ognisko pożaru było zlokalizowane w okolicy dolnej części ściany i podłogi w rogu sypialni, przy oknie. W tym miejscu obok łóżka, stał stolik z nocną lampką, której szczątki wraz z przewodem elektrycznym zostały zabezpieczone do badań laboratoryjnych. W odległości 1,5 metra pod oknem leżał martwy szczur. W celu ustalenia przyczyny pożaru, badaniom poddano dwużyłowy przewód lampki nocnej, na której ujawniono stopienie przewodu występujące w odległości 35 cm od wtyczki. W tym miejscu można było dostrzec na zachowanej części izolacji przewodu, nagryzienie z odciskami zębów. Ponadto, na innym odcinku przewodu stwierdzono nadgryzienia izolacji przewodu. Oględzinom poddano martwego szczura, u którego stwierdzono opalenie wąsów a także na odcinku kilku milimetrów wokół otworu gębowego ślady świadczące o działaniu wysokiej temperatury. Na języku oraz w otworze gardłowym znaleziono mikroślady w postaci białego oraz zwęglonego materiału izolacyjnego przewodu. W zawartości żołądka ujawnione zostały podobne ślady oraz pojedyncze ścinki miedzianego drutu i półtoramilimetrowy kawałek przewodu. Resztki przewodu znalezione w zawartości żołądka i zmiany stwierdzone w okolicy pyska szczura, a także ślady występujące na przewodzie elektrycznym od lampki nocnej pozwoliły na wysunięcie wniosku, że przyczyną powstania pożaru było nadgryzienie przewodu elektrycznego przez szczura, które doprowadziło w punkcie rozdziału przewodu do powstania łuku elektrycznego i w konsekwencji do zapalenia znajdującego się w pobliżu materiału palnego.

W innym przypadku pożar powstał w samochodzie osobowym. Podczas jazdy ulicami miasta spod maski samochodu zaczął wydostawać się dym a komora silnika zaczęła się palić. Pożar, po zatrzymaniu pojazdu został ugaszony w zarodku przez kierowcę innego pojazdu, za pomocą gaśnicy samochodowej. Samochód, po pożarze został poddany szczegółowym oględzinom w celu ustalenia przyczyny powstania pożaru. Z uwagi na szybkie ugaszenie ognia i niewielkie rozmiary pożaru, zniszczenia wewnątrz komory silnika były niewielkie. Podczas czynności dochodzeniowo-śledczych stwierdzono nietypowe uszkodzenie zewnętrznej powłoki węża chłodnicy wykonanej ze sztucznego kauczuku, łączącego chłodnicę z silnikiem. Ślady zniszczenia powłoki węża wskazywały, że mogły być spowodowane celowym działaniem człowieka, prawdopodobnie poprzez nacięcie ostrym narzędziem. Dalsze dokładne oględziny komory silnika ujawniły w niej resztki spalonej suchej trawy, gałązek, skorupek ślimaków – ułożone w kształcie gniazda oraz spalone szczątki szczurów. Na podstawie tak ujawnionych śladów stwierdzono, że szczury uwiły sobie gniazdo w komorze silnika i na skutek przegryzienia (zjedzenia) zewnętrznej powłoki izolacji węża chłodniczego spowodowały w konsekwencji pożar pojazdu. Jak ustalono, uszkodzony wąż był przyczyną wycieku płynu chłodniczego z układu chłodzenia, co w konsekwencji spowodowało zmniejszenie chłodzenia silnika podczas jego pracy a co za tym idzie nadmierny wzrost jego temperatury. Wysoka temperatura promieniowania cieplnego silnika pojazdu i akumulacja ciepła w komorze silnika, spowodowała zapalenie się gniazda szczurzego przy bloku silnika a w konsekwencji pożar w komorze silnika.

Jednym z bardziej znanych kierowcom drapieżników są kuny domowe, które powodują uszkodzenia gumowych elementów, w szczególności przegryzając samochodowe izolacje przewodów elektrycznych, chłodniczych i hamulcowych. Zdarza się, że w wyniku takich uszkodzeń instalacji elektrycznych dochodzi do pożaru w komorze silnika.

Inny przykład pożaru, którego sprawcą była kuna miał miejsce w pomieszczeniu rozdzielni elektrycznej średniego napięcia. Po ugaszeniu pożaru przez strażaków i przeprowadzonych oględzinach okazało się, że kuna przedostała się kanałem, którymi biegną kable elektryczne do miejsca zwanego polem łączników szyn, gdzie szyny znajdują się pod napięciem. Kuna wchodząc na te szyny spowodowała ich zwarcie, a tym samym wywołała pożar znajdujących się w pomieszczeniu urządzeń. Zwierzę oczywiście zginęło na miejscu.

Kot, jak wiadomo chętnie wyleguje w miejscach ciepłych (pod piecem, w słońcu). Opisany przypadek dotyczy pożaru w gospodarstwie gdzie właśnie kot wzniecił pożar. W tym przypadku wysypano z pieca na podwórze popiół, a że był jeszcze ciepły, rozłożył się na nim kot. W popiele były jeszcze kawałki rozpalonych węgli. Po krótkim czasie przepaliły się włosy na skórze kota i rozpalone węgielki przysadziły się do skóry kota. Poparzony kot począł biec po podwórzu, i wbiegł do otwartej stodoły gdzie zagrzebał się w słomę. Kawałek rozpalonego węgla na futrze kota dostał się przez to do słomy, która się zapaliła a w konsekwencji powstał pożar, niszczący drewnianą stodołę wraz zawartością.

Zagrożenie pożarem powodują także ptaki np. kawki. Ten ptak z rodziny krukowatych czasami znosi znalezione „błyskotki” do gniazda. Znany jest przypadek, kiedy kawki podnosiły z ziemi nieugaszony niedopałek papierosa i w dziobie przenosiły go do gniazda zlokalizowanego w stodole, gdzie następnie po pewnym czasie powstał pożar. Podobne zachowania zaobserwowano także wśród gołębi i wróbli.

Większe ptaki też mogą spowodować pożary. Na przykład żyjące w Australii niektóre gatunki ptaków z rodziny jastrzębiowatych oraz sokołowatych, które przenoszą w szponach tlące się gałązki z pożarzyska w nowe rejony nieobjęte ogniem, wywołując w ten sposób nowe pożary.

Ostatnio przeczytałem o pożarze, który wywołał pies, który został sam w domu. Otóż zwierzę uruchomiło łapą mikrofalę, w środku której znajdowała się paczka z bułkami. Po chwili pojawił się ogień, który rozprzestrzenił się na inne sprzęty. Właściciel otrzymał informację o pożarze dzięki aplikacji w telefonie, przez co mógł szybko wezwać pomoc. Pożar szybko ugaszono a pies nie odniósł żadnych obrażeń.

Opracował: Tomasz Sawicki

Zdjęcie autorstwa David Mark z serwisu Pixabay

Data i miejsce	Opis zdarzenia	Przyczyna	Ofiary/ zniszczenia
25.08. 1956 Chorzów	Pożar w oddziale III, pokład 510 w Kopalni Węgla „Chorzów”. Wskutek pożaru nastąpiło odwrócenie prądu powietrza, powodując zadymienie znacznej części kopalni. W strefie zagrożenia było 260 ludzi	zaprószenie ognia lub zapalenie od zatarcia się krążników przenośnika taśmowego	od zatrucia gazami pożarowymi, w czasie wycofywania się załogi zginęło 30 osób a 9 zostało lekkiego zatrucia
28.08.1958 Zabrze	Pożar i wybuch na głębokości 300 m w Kopalni Węgla Kamiennego „Makoszowy”. Jako pierwsza zapaliła się drewniana opinka obudowy przekopu i kaszt drewniany, później zaczął się palić węgiel, zalegający w pokładzie 412/2. Wytwarzające się gazy i dymy przedostawały się z prądem świeżego powietrza do innych oddziałów kopalni. W strefie zagrożenia znalazło się 337 górników	zaprószenie ognia wskutek cięcia aparatem acetylenowym wystającej z ociosu żelaznej stropnicy	wskutek zatrucia gazami pożarowymi (głównie tlenkiem węgla) zginęło 72 górników, a 87 doznało ciężkiego zatrucia.
13.12.1961 Gdańsk	Pożar na pokładzie statku „Maria Konopnicka” w basenie portowym Stoczni Gdańskiej. Pożar wybuchł w przedziale maszynowym	prawdopodobnie zapalenie się paliwa podczas prac spawalniczych na rurociągu	zginęło 21 pracowników stoczni
26.06.1971 Czechowice Dziedzice	Pożar na terenie rafinerii paliw. W czasie gaszenia do zbiornika dostało się kilkadziesiąt tysięcy litrów wody, która była podgrzewana przez palącą się na tacy ropę. Woda osiągnęła temperaturę wrzenia i zaczęła przebierać ku górze zbiornika. Podnosząc lżejszą ropę naftową spowodowała jest wyrzut miejscowo na odległość ponad 200 m. Po wybuchu ogień rozprzestrzenił się na wydział ABT (destylacji acetonem, benzenem i toluenem), front odbioru ropy i stojące tam cysterny, kolumny destylacyjne	uderzenie pioruna w kominek oddechowy zbiornika ropy	bezpośrednio zginęło 33 strażaków i żołnierzy, 105 osób zostało rannych. W wyniku odniesionych ran i oparzeń zmarło jeszcze 4 ratowników
1.02.1976 Gdańsk	Wybuch gazu w dwupiętrowym budynku mieszkalnym przy ul. Struga 12		śmierć poniosło 18 mieszkańców budynku a 11 zostało rannych
22.06.1976 Żmigród	Wybuch mieszaniny pyłowo-powietrznej oraz pożar w hali przerobu mechanicznego Żmigrodzkich Zakładach Roszarniczych „Żmilen”	prawdopodobnie iskra mechaniczna powstała przy maszynie produkcyjnej	śmierć poniosło 20 osób, 3 osoby zostało rannych
15.02.1979 Warszawa	Wybuch gazu w banku PKO tzw. “Rotundzie”. Wydobywający się z zaworu gaz przez kanał dostał się do wnętrza “Rotundy” i eksplodował	pęknięcie kopuły zaworu	śmierć poniosło 49 osób a 110 zostało rannych,budynek rotundy został zniszczony w 70%
17.06.1980 Gdańsk	Wybuch na budowanym statku rybackim tzw. „tuńczykowcu” w Stoczni Północnej	niewłaściwe użycie benzyny ekstrakcyjnej	zginęło na miejscu 18 osób, a 10 zmarło w szpitalu.
31.10.1980 Górna Grupa	Pożar w szpitalu psychiatrycznym, w którym przebywało 320 pacjentów	prawdopodobnie pozostawienie niedopałka papierosa w łóżku szpitalnym	zginęło 54 pacjentów, 2 następne zmarły w szpitalu a 31 pacjentów zostało rannych
27.04.1981 Szczecin	Pożar restauracji „Kaskada”. Od powstania pożaru do jego rozprzestrzenienia się na cały, trzypiętrowy budynek, upłynęło 10-12 minut	iskrzenie w gniazdku elektrycznym	zginęło 14 osób, budynek uległ całkowitemu zniszczeniu
7.12.1983 Łódź	Wybuch gazu w wielorodzinnym budynku mieszkalnym na osiedlu Retkinia przy ul. Dzierżyńskiego 6. Wybuch spowodował zawalenie się części budynku	uszkodzenie mechaniczne przyłącza gazowego podczas prac ziemnych	zginęło 8 osób, a 3 żywe osoby zostały odnalezione pod gruzami
26.08.1992 Kuźnia Raciborska	Pożar lasu w trzech nadleśnictwach: Rudy Raciborskie, Rudziniec i Kędzierzyn – Koźle	prawdopodobnie iskra spod kół hamującego pociągu	3 osoby zginęły, 50 osób odwieziono do szpitala. Spaleniu uległo 9062 ha lasu
20.05.1993 Krupski Młyn	Wybuch dynamitu „Dynex” konfekcjonowanego w Zakładach Tworzyw Sztucznych „Nitro-Erg”		zginęło 6 pracowników, całkowite zniszczenie jednego z obiektów przemysłowych
29.08.1994 Łódź	Pożar w kamienicy przy ul. Sienkiewicza		zginęło 6 osób a 6 osób z obrażeniami przewieziono do szpitala
24.11.1994 Gdańsk	Pożar hali widowiskowej Stoczni Gdańskiej. Do tragedii doszło podczas koncertu rockowego, na którym bawiło się prawie tysiąc osób	prawdopodobnie podpalenie	zginęło 7 osób, około 320 osób odniosło obrażenia
14.04.1995 Gdańsk	Wybuch gazu w wieżowcu. Budynek mieszkalny został poważnie uszkodzony – zapadła się całkowicie dolna kondygnacja. Ponieważ uszkodzony budynek groził w każdej chwili zawaleniem, ekipy ratunkowe podjęły trudną decyzję o wysadzeniu pozostałej części budynku	prawdopodobnie rozmyślne wykręcenie odwadniaczy gazowych	zginęły 22 osoby a 12 zostało rannych
18.02.2004 Oleśnica	Pożar i wybuch butli gazowej w trzykondygnacyjnym budynku mieszkalnym z poddaszem użytkowym		zginęło 6 osób a 5 zostało rannych w tym 2 ratowników
01.03.2006 Kiniki	Pożar domu mieszkalnego. Cały budynek spłonął, w czasie pożaru zawalił się strop domu	prawdopodobnie zaprószenie ognia	zginęło 6 osób – rodzeństwo w wieku od 7 miesięcy do 16 lat.
21.11.2006 Ruda Śląska	Zapaleniu i wybuchu metanu w wyrobisku a w konsekwencji wybuchł pyłu węglowego w Kopalni Węgla Kamiennego „Halemba”	zaniechania profilaktyki przeciw zagrożeniom naturalnym	zginęło 23 pracowników
28.02.2007 Kraków	Wybuch przestrzenny gazu i pożar w 7-piętrowym budynku wielorodzinnym	prawdopodobnie nielegalne pobieranie gazu	zginęła 5-cio osobowa rodzina. W promieniu 100 metrów z okien budynków wypadły szyby
13.04.2009 Kamień Pomorski	Pożar trzykondygnacyjnego hotelu socjalnego. W hotelu zameldowanych było 77 osób. Cześć osób wyskakiwała z okien płonącego budynku	prawdopodobnie zwarcie w instalacji elektrycznej	zginęło 23 osób w tym 13 dzieci, 21 osób, w tym 1 strażak zostało rannych
18.09.2009 Ruda Śląska	Wybuch i pożar metanu w Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek”	nastąpiło zwarcie w przewodzie zasilającym urządzenie chłodnicze, które spowodowało zapłon, a w konsekwencji wybuch metanu	zginęło 20 osób a 35 zostało rannych
30.12.2011 Bielsko Biała	Pożar drewnianego budynku mieszkalnego. Po przybyciu na miejsce zdarzenia okazało się, że ogniem objęty był prawie cały drewniany budynek mieszkalny (parterowy z poddaszem użytkowym, kryty papą).	prawdopodobnie elektryczne urządzenie grzewcze pozostawione bez nadzoru	8 osób zginęło, 1 osobę uratowano.

opracował: Tomasz Sawicki

Rysunek ilustracyjny

Tab. Statystyka – pożary – podpalenia – ofiary (1922 -2022)

Rok	Ilość pożarów	Ilość pożarów na 1 000 mieszk.	Ilość podpaleń	Odsetek podpaleń [%]	Ilość ofiar śmiert. /rannych (bez strażaków)	Ilość ofiar śmiert. na 1 mln mieszk.	Ilość ofiar śmiert. na 1000 pożarów
1922	4 808*
1923	7 828*		1 603
1924	8 496*		1 689
1925	9 162*		1 944
1926	9 581*		2 191		123/486
1927	11 001*		2 353		118/362
1928	12 027*		2909		188/674
1929	16 597*		3 859		177/672
1930	18 253*		5 615
1931	20 562*		6 773
1932	18 420*		5 498
1933	17 466*		5 403
1934	20 300*
1935	18 360*		3 104		139/755
1936	19 400*		2 719
1937	18 928*		2 542		156/773
1938	18 200*		2 238
1939
1945			5 051
1946	5 663*		3 913
1947	7 540*		4 660
1948	6 864*		4 807
1949	7 873*		6 852
1950	15 503	0,62	7 445	48,02	94	3,75	6,06
1951	16 359	0,64	6 852	41,88	139	5,44	8,49
1952	16 531	0,63	6 037	36,51	151	5,80	9,13
1953	21 139	0,78	4 775	22,58	157	5,92	7,42
1954	22 283	0,82	2 333	10,46	188	6,95	8,43
1955	18 580	0,67	1 922	10,34	184	7,34	9,9
Rok	Ilość pożarów	Ilość pożarów na 1000 mieszk.	Ilość podpaleń	Odsetek podpaleń [%]	Ilość ofiar śmiert. /rannych (bez strażaków)	Ilość ofiar śmiert. na 1 mln mieszk.	Ilość ofiar śmiert. na 1000 pożarów
1956	19 688	0,70	1 480	7,51	167	6,06	8,48
1957	21 029	0,73	1 888	8,97	145	5,26	6,89
1958	17 907	0,61	1 293	7,22	177	6,10	9,88
1959	24 177	0,82	1 624	6,71	197	6,68	8,14
1960	16 428	0,55	1 402	8,64	143/1044	4,79	8,70
1961	20 169	0,67	1 533	7,60	224	7,46	11,10
1962	18 339	0,60	1 420	7,74	186	6,09	10,14
1963	25 823	0,83	1 421	5,50	220	7,14	8,51
1964	21 753	0,69	1 171	5,38	164	5,27	7,53
1965	17 906	0,56	1 117	6,23	141	4,47	7,87
1966	20 182	0,63	1 258	6,23	131	4,11	6,49
1967	22 003	0,68	1 502	6,82	159	4,96	7,22
1968	24 048	0,74	1 792	7,45	193	5,99	8,02
1969	29 322	0,89	2 045	6,97	217	6,69	7,40
1970	19 115	0,58	1 597	8,35	180/744	5,50	9,41
1971	24 896	0,75	2 095	8,41	251	7,62	10,08
1972	24 995	0,75	2 224	8,89	212	6,38	8,48
1973	25 808	0,77	1 944	7,53	260	7,73	10,07
1974	23 199	0,68	1 757	7,57	217	6,42	9,35
1975	22 482	0,65	1 732	7,70	208/952	6,11	9,25
1976	23 688	0,68	1 663	7,02	249/1123	7,25	10,51
1977	20 226	0,58	1 508	7,45	267/1017	7,71	13,20
1978	20 524	0,58	1 446	7,04	311/1137	8,91	14,15
1979	20 344	0,57	1 279	6,28	297/1200	8,40	14,54
1980	18 200	0,51	1 381	7,58	391/1037	11,1	21,48
1981	19 937	0,55	1 884	9,44	309/1041	8,6	15,49
1982	29 920	0,82	3 477	11,62	284/1344	7,1	8,62
1983	29 738	0,80	3 442	11,57	253/1414	7,0	8,5
1984	46 705	1,26	10 264	21,97	380/1426	10,2	8,13
1985	36 527	0,94	5 750	15,74	399/1459	10,7	10,92
1986	38 489	1,02	6 697	17,4	383/1441	10,2	9,95
1987	31 446	0,83	4 056	12,9	417/1379	11,12	13,19
1988	31 604	0,83	5 584		358/1341	9,25	11,07
1989	33 163	0,87	5 526		360/1356	9,64	10,85
1990	53 706	1,40	12 308	22,91	381/1130	9,80	7,09
Rok	Ilość pożarów	Ilość pożarów na 1000 mieszk.	Ilość podpaleń	Odsetek podpaleń [%]	Ilość ofiar śmiert. /rannych (bez strażaków)	Ilość ofiar śmiert. na 1 mln mieszk.	Ilość ofiar śmiert. na 1000 pożarów
1991	59 064	1,54	15708		452/1533	11,8	7,65
1992	86 592	2,25			551/1923	14,34	6,36
1993	72 401	1,88	24 955	34,46	493/1764	12,81	6,79
1994	96 945	2,50	30 792	31,76	535/2485	13,9	5,44
1995	96 569	2,52	31 712	32,83	544/2358	14,1	5,56
1996	109 346	2,83	44 147	40,42	524/2396	13,6	4,75
1997	119 218	3,08	49 288	41,34	546/2281	14,1	4,53
1998	115 557	2,98	48 246	41,75	475/2840	12,27	4,11
1999	136 284	3,52	55 507	41,72	527/2791	13,79	3,86
2000	135 889	3,51	57 177	42,07	489/1808	12,65	3,59
2001	140 400	3,67	48 043	41,70	481/1889	12,57	3,42
2002	151 026	3,95	64 503	42,70	485/2011	12,69	3,21
2003	220 855	5,78	101 603	46,00	515/2525	13,85	2,33
2004	146 728	3,84	61 646	42,01	482/2604	12,64	3,28
2005	184 316	4,83	79 610	43,19	605/2869	15,85	3,28
2006	165 227	4,33	66 645	40,33	606/2941	15,89	3,66
2007	151 069	3,96	61 942	41,00	605/2905	15,86	4,00
2008	161 799	4,20	60 506	37,39	594/3397	15,40	3,67
2009	159 122	4,16	61 216	38,47	583/3943	15,20	3,66
2010	135 555	3,21	45 720	33,72	525/3965	13,74	3,87
2011	171 794	4,46	62 909	36,61	585/4011	15,19	3,40
2012	183 847	4,77	69 788	37,95	564/3847	14,81	3,06
2013	126 406	3,28	42 211	33,39	515/3840	13,53	4,07
2014	145 221	3,77	50 613	34,85	493/4341	12,96	3,39
2015	184 793	4,86	70 167	37,97	511/4559	13,45	2,76
2016	126 214	3,32	41 334	32,74	488/4205	12,85	3,86
2017	125 871	3,32	40 132	31,88	471/4004	12,42	3,74
2018	149 424	3,84	47 901	32,05	526/3929	13,89	3,52
2019	153 497	4,04	51 817	33,75	507/3394	13,34	3,30
2020	128 735	3,39	41 894	32,50	486/2594	13,69	3,77
2021	106 447	2,82	26 673	25,05	516/2444	13,70	4,84
2022	135 955	3,65	42 058	30,93	508/3237	13,45	3,73

Opracował: Tomasz Sawicki

Uwagi

Badania statystyczne dotyczące pożarów w okresie międzywojennym oraz zaraz powojennym nie były prowadzone w sposób systematyczny i jednolity. Brakowało zunifikowanego systemu rejestracji, więc podane dane są niepełne.
Gwiazdka [*] – Dane mogą być niepełne.
Dane statystyczne z lat 1950-1990 dotyczące liczby pożarów, podpaleń i ofiar pożarów opracowano na podstawie danych statystycznych Komendy Głównej Straży Pożarnych, natomiast od roku 1991 Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej.
Niektóre dane statystyczne liczby pożarów, podpaleń i ofiar pożarów pochodzą także z różnych, rozproszonych źródeł publikowanych w periodykach związanych z ochroną przeciwpożarową lub roczników statystycznych.